Senin, 29 Desember 2014

Lakon


LAKON

v  Dideleng saka pengertian,
Lakon yaiku saka tembung Laku sing artine perjalanan utawa cerita utawa kedadeyan (Peristiwa). Mlakune cerita wayang iki ana sangkutane karo tokoh-tokoh wayang. Yen ora ana tokoh-tokoh wayang, lakon ya ora isa dadi.
Lakon sing ana ning jerone pementasan Wayang Kulit, dijipuk saka cerita Ramayana lan Mahabharata.
v  Lakon dibedakake dadi 2 macem :
1.      Lakon Baku
yaiku lakon sing sumbere saka buku-buku pedhalangan.
2.      Lakon Carangan
Yaiku luwih menuju karo lakon-lakon sing diciptakake karo para dhalang senior kanggo menuhi kebutuhan penanggap wayang utawa penguasa (pemerintah) nig jamane.
Lakon menurute bocah nom-nom saiki yaiku tokoh utawa pemeran  utama.
v  Macem-macem lakon miturut jenise:
1.      jenis lahiran: ciri pokok jenis iki yaiku ana ning lakon iki ana/kedadeyan laire tokoh wayang. Conto: Setyaki Lahir, Abimanyu Lahir, Wisanggeni Lahir lan liya-liyane.
2.      jenis raben: ana ning jero lakon jenis raben utawa krama iki ana perkawinan utawa krama tokoh wayang. Conto: Parta Krama, Rabine Gathotkaca, Palasara Krama, Irawan Rabi, dan sejenisnya.
3.      Jenis alap-alapan: ana ning jero lakon iki ceritane ana kedadeyan rebutan putri raja antarane para satria utawa raja saka berbagai daerah, misal, alap-alapan Sukesi, Alap-alapan Dursilawati, Alap-alapan Setyaboma, dan sejenisnya. Miripkaro lakon lap-lapan iki yaiku lakon sing judule sayembara, misal Sayembara Kasipura, Gandamana Sayembara, dan Sayembara Mantili.
4.      Jenis gugur atau lena: ana ning jero tokoh iki yaiku bakal ana tokoh sing mati utawa gugur. Conto: Abimanyu Gugur, Gathotkaca Gugur, Salya Gugur, Dasamuka Lena, Kangsa Lena lan liya-liyane.
5.      Jenis mbangun: ciri pokok jenis iki yaiku anane kegiatan mbagun suatu tempat, misal mBangun Taman Maerakaca, mBangun Candi Saptarengga, Semar mBangun Gedhongkencana, Semar mBangun Klampis Ireng lan liya-liyane.
6.      Jenis jumenengan: ana ning jero lakon iki, ana kegiatan utawa peristiwa penukuhan utawa penetapan salah sijine tokoh dadi raja. Misal Jumenengan Parikesit, Jumenengan Puntadewa, Jumenengan Kakrasana lan liyane.

7.      Jenis wahyu: isi pokok lakon wahyu yaiku peristiwa menehi anugerah (wahyu) saka dewa marang tokoh wayang tertamtu amarga keberhasilane utawa jasa tokoh tertamtu iki mara dewa. Contoh: Wahyu Eka Bawana, Wahyu Trimanggala, Wahyu Payung Tunggulnaga, lan sejenise.
8.      Jenis nama tokoh: ciri lakon wayang jenis nama tokoh sing dimaksud yaiku pertunjukan lakon wayang sing diwenehi judul sing mung nyebut jeneng (nama) tokoh wayang lan jeneng tokoh iki biasane jeneng tokoh utama  sing dadi lakon. Misalnya: Begawan Kilatbuwana, Begawan Lomana, Mayangkara, Begawan Ciptoning, Watugunung, Begawan Dwihastha lan sejenise.
9.      Jenis banjaran: yaiku gabungan beberapa lakon sing nyeritakake salah siji tokoh sing lhir nganti mati sajerone siji kesatuan pentas. Conto: Banjaran Bima, Banjaran Karna, Banjaran Gatutkaca, lan sejenise.
10.  Jenis duta: ciri lakon duta yaiku salah siji tokoh wayang sing entok tugas dadi duta saka salah sijine raja supaya isa ngrampungke masalah. Conto: Anoman Dhuta, Kresna Dhuta, Drupada Dhuta, lan sejenise.

v  Fungsi Lakon
yaiku dadi pendukung/ penentang tokoh sentral. Tokoh sentral yaiku tokoh sing nentukake geral/ lakune lakon, pusat dadine konflik.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar